Teruglopend kerkbezoek, gebrek aan vrijwilligers, hoge leeftijden van de weinige kerkbezoekers: geen makkelijke thema’s voor ‘de kerk’. In Limburg waren ooit 360 kerken gevuld. Nu is een deel al gesloten; er volgen er nog zeker 150; al met al moet de helft dicht. Waaronder dus ook Leudalse kerken, in lijn met de provinciale trend. Ook in Kelpen-Oler en Baexem, Weert en Nederweert wordt al nagedacht over herbestemmingen.

„De kerk en de kerktoren zijn zó bepalend in een dorp. Die willen we beschermen en bewaren”, zegt Smolenaers. In zijn intonatie klinkt respect voor het erfgoed door, en de gevoeligheid van het thema. Maar ook zijn passie. „De kerk is de ziel, het hart van het dorp. Niet weg te denken. Toen er geen routeplanners waren, navigeerde iedereen op de kerktoren.”

Maar veel smaken zijn er volgens hem niet als het gaat om herbestemming. Een theater of een school, een multifunctioneel centrum: allemaal veel te duur, klimatologisch. Bovendien schreeuwt de maatschappij om woningen. Er passen er gemiddeld tien tot vijftien in een kerk. „Kerken staan op een goede locatie, te midden van andere bebouwing, in het hart van het dorp. Ze lenen zich voor betaalbare woningen voor eigen inwoners.”

Woningen tot 405.000 euro worden als betaalbaar aangemerkt. Smolenaers vindt dat veel geld. Acht woningen van elk 130 vierkante meter in de Bernadettekerk in Landgraaf, die inmiddels zijn opgeleverd, hoefden ‘slechts’ zo’n 3 ton te kosten. „Op die manier kan de parochie iets terugdoen voor de gemeenschap.”

Een kip met gouden eieren is dat overigens niet, zegt hij. Het is vooral liefdewerk, passie, en dat geldt volgens hem voor de hele keten, dus ook voor de aannemers. „Een koud kerkgebouw moet veranderen in woningen met energielabel A. Je moet van goeden huize komen om dat betaalbaar te houden.”

De Thallia Groep is acht jaar bezig geweest met de herbestemming van de Bernadettekerk in Landgraaf. Binnenkort wordt gestart met de bouw van vijftien woningen in de Andreaskerk in Melick, een plan waaraan ook al een jaar of vijf wordt gewerkt.

In 2026 wordt gestart in Heibloem. „En dan ontwikkelen we ook plannen voor Haelen, Horn en Neer. We worden er steeds bedrevener in. De meeste problemen kennen we nu. Ik verwacht dat over drie jaar in Heibloem de sleutel kan worden omgedraaid. Vanaf nu geldt in grote lijnen: twee jaar voorbereiden, één jaar bouwen.”

De projectontwikkelaar heeft van overheden wel bereidheid nodig om creatief met regels om te springen. „Bij kerken is vaak niet veel ruimte voor parkeren. Dus de verplichte 1,8 parkeerplaats per woning kan een probleem opleveren. Hetzelfde geldt voor de verplichte 30 procent sociale huurwoningen bij nieuwbouwprojecten.”